Kitap 2. Pranayama ve Shatkurmas
1. Asana'larda mükemmelleşmiş olan, duyuları kontrol altında olan ve faydalı ve mütavazi beslenen Yogin, Guru'sunun talimatlarına göre Pranayama uygulamalıdır.
2. Nefes amaçızca dolaştığında (yani düzensiz olduğunda), akıl sabit olmaz, ama (nefes) hareketsizse, akıl da öyledir ve Yogin hareketsizlik gücünü kazanır. Bu nedenle, nefes zaptedilmelidir.
3. Yaşam nefes bedende olduğu sürece var olur denir; onun (nefesin) gidişi ölümdür. Bu yüzden, nefes zaptedilmelidir.
4. Nadi'ler saflığı bozan şeylerle dolu olduğunda, nefes ortadan(Nadi, Susumna) gidemez. O zaman nasıl Unmani-avastha* olabilir? O zaman nasıl amaca ulaşılabilir?
5. Ancak saflığı bozan şeylerle dolu olan tüm Nadi'ler saflaştırıldığında, Yogin nefes kontrolünde bir uzman olur.
6. Bu nedenle nefes (Pranayama), sattvika (saf) elementin hakim olduğu akılla, Susumna Nadi saf olmayan şeylerden arınana dek her gün yapılmalıdır.
7. Padmasana'da duran Yogin, Prana'yı Aydan (yani Ida, ya da sol burun deliğinden) almalı, ve tutabildiği kadar tutmalı, sonra, Güneş'ten (yani Pingala ya da sağ burun deliğinden) vermelidir.
8. Tekrar, Pingala'dan Prana'yı alırken, iç yavaşça (havayla) dolmalıdır. Salık verildiği gibi Kumbhaka*'yı uygulamak için, Ida'dan verilmelidir.
9. Hava, nefesin verildiği (burun deliğinden) alınmalıdır. Sonra, mümkün olduğunca (terleme başlayana ya da beden sarsılmaya başlayana dek) nefesi tutup, diğer (burun deliğinden), yavaşça ve asla hızlı olmadan (hızlı nefes vermek bedenin enerjisini alır) nefes verilmelidir.
10. Prana Ida'dan alındıysa, diğerinden (Pingala'dan) verilmesi takdir edilmiştir; Pingala'dan alındıysa, nefes tutulduktan sonra, soldan (Ida'dan) verilmelidir. Yama'da kendilerini mükemmelleştirmiş olanlar, talimatlara göre sol ve sağ kanallardan sürekli olarak (nefes kontrolünü) uygulayarak, 3 ay içinde Nadi'lerini saflaştırırlar.
11. Kişi, Kumbhaka'yı (günde) dört kez, kademeli olarak (her biri) 80 adedi bulana dek uygulamalıdır; sabah erken, gün ortasında, akşam ve geceyarısı.
12. Başlangıç aşamasında, terleme olur; sonra (beden boyunca) titreme hissedilir; en üst aşamada Prana ana yere (Brahmarandhra*) gider. Bu nedenle kişi nefesini kontrol etmelidir.
13. (Pranayama'dan) yorgun düşüp terlemiş bedeni ovuşturun. Bununla, beden sıkılık ve hafiflik alacaktır.
14. Uygulamanın başlangıç aşamasında, sütle ve saf tereyağla (ghee ile) karıştırılmış yemek (en iyi beslenme diye) salık verilir. Ancak uygulamada ustalaşıldığında, bu tip sınırlandırmaların gözetilmesine gerek yoktur.
15. Tıpkı bir filin ya da kaplanın kademeli olarak evcilleştirilmesi gibi, Prana da kontrol altına alınmalıdır. Aksi takdirde, uygulayıcıyı öldürür.
16. Pranayama'nın doğru uygulamasıyla (doğru besin ve uygun Bandha'larla), tüm hastalıklardan kurtulunur. Yanlış bir Yoga dersiyle, (uygulayıcı) tüm hastalıkları kendisine getirir.
17. Yanlış bir pranayama dersi, hıçkırığa, astıma, bronş hastalıklarına, başta, kulaklarda, ve gözlerde ağrıya ve daha bir çok çeşitli hastalıklara sebep olur.
18. Kişi, kademeli olarak nefesi vermeli ve aynı şekilde kademeli olarak almalıdır; kişi nefesi kademeli olarak tutmalıdır. Böylece, siddhi'ye ulaşılır.
19. Nadi'ler saflaştırıldığında, bazı dışsal işaretler vardır: bedenin inceliği ve parlaklığı kesinlikle oluşur.
20. Kişi, arzu edildiği gibi nefesi tutabildiğinde, (gastrik) ateş çok daha aktif hale gelir, ve nada (içsel ses) duyulur, mükemmel bir sağlık olur, çünkü Nadi'ler açılmıştır. (saflaşmıştır)
21. Kişi iradesiz ve ağır kanlı ise (Pranayama uygulamasından) önce altı fiili uygulamalıdır. (Bu kusurları olmayan) Diğerleri bunları uygulamamalıdır, (üç) salgı (gaz, safra, balgam) onlarda eşit olarak dengelidir.
22. Bu altı fiil Dhauti, Vasti, Neti, Trataka, Nauli ve Kapalabhati olarak adlandırılır.
23. Çeşitli harika sonuçlara yol açtıklarından, bedeni saflaştıran bu altı fiil bir sır olarak tutulmalıdır, ve bu nedenle büyük Yogin'ler tarafından büyük hürmetle tutulur.
24. Burada DHAUTI (anlatılmaktadır): dört parmak genişliğinde ve onbeş karış uzunluğunda ıslak bir bezi Guru'nun talimatlarına göre yutun. Tekrar çıkarın. Bu sürece Dhauti denir.
25. Dhauti'nin verimli olarak uygulanışı ile, bronş hastalıkları, astım, Pliha (dalak hastalıkları), cüzzam (ve benzeri deri hastalıkları) ve balgamla gelen yirmi ayrı hastalık yok olur. Buna hiç şüphe yoktur.
26. Sonra VASTI (anlatılır): Göbeğe kadar gelen suyun içinde Utkatasana'da (topukları kalçalara bastırarak, bedeni ayak parmak uçlarında tutmak) oturarak, (küçük bambu) bir tüpü anüsten içeri yerleştirin ve anus (kasını) kasın (böylece içeri su alın, çalkalayın ve dışarı atın). Buna Vasti denir.
27. Vasti'nin gücüyle, Gulma ve Pliha (bezlerin ve dalağın genişlemesi), Udara (su toplanması veya diğer mide hastalıkları) ve gaz, safra ve balgamın fazlalığından dolayı oluşan tüm hastalıklar iyileşir.
28. Bu Jalavasti uygulandığında, beden yapısını (dhatu'yu), duyu-organlarını (indriya'ları), ve iç organı (atahkarana) daha iyi hale getirir; (bedeni) zinde tutar, sindirim gücünü arttırır; beden yapısındaki tüm düzensizlikleri yok eder.
29. Sonra NETI (anlatılır): Burun deliklerinden bir karış (yaklaşık 9 inç) uzunluğunda yumuşak bir ipi geçirin ve ağzınızdan dışarı çıkarın. Siddha'lara göre buna Neti denir.
30. Bu, kafatası (bölgesini) saflaştırır, görüşün daha süptil şeyleri algılayabilmesini sağlar. Aynı zamanda, Neti bedenin omuzların üstünde olan kısmındaki tüm hastalıkları yok eder.
31. Sonra TRATAKA (anlatılır): Göz yaşları gelene dek, sabit bakışlarla (göz kırpmadan), küçük bir nesneye konsantre olarak bakın. Öğretmenlerce buna Trataka denir.
32. Trataka'yla, tüm göz hastalıkları geçer, tembellik vb'nin üstesinden gelinir. Onu altın bir kutu gibi sır olarak dikkatlice saklamak gerekir.
33. Sonra NAULI (anlatılır): Omuzlar aşağı kıvrılmış olarak, kişi midesini hızla dönen bir girdap gibi sağa ve sola döndürmelidir.
34. Bu Hatha Yoga uygulamasının baştacı olan Nauli, gastrik ateşi, durgunsa, hareketlendirir, sindirim gücünü arttırır, mutluluk getirir ve salgılardaki düzensizlikleri ve hastalıkları yok eder.
35. Sonra KAPALABHATI (anlatılır): Demircinin körükleri gibi, Recaka (nefes verme) ve Puraka'yı (nefes alma) hızla yapın. Buna Kapalabhati denir ve balgamla ilgili hastalıkları yok eder.
36. Kişi; şişmanlık, balgamla ilgili rahatsızlıklar, saflığı bozan şeyler vb.'den (yukarıdaki) altı fiilin (uygulamasıyla) kurtulmak için Pranayama yapmalıdır. O zaman (Yoga'da) başarıya zorlanmadan ulaşılır.
37. Bazı öğretmenler (Nadi'lerde olan) tüm saf olmayan şeylerin sadece Pranayama ile yok edildiğini söyler, diğer (yukarıda bahsedilen altı) fiiller onlarca kabul edilmez.
38. Sonra GAJAKARANI (anlatılır): (Yogin) Apana'yı boğaza yükseltir ve (yiyecek, su gibi) midede olan maddeleri istifrağ eder. (Bu) tüm Nadi'leri kontrol altına alan kademesel uyulamaya Hatha-Yoga'yı bilenler Gajakarani derler.
39. Brahma ve diğer tanrılar bile ölüm korkusu yüzünden, kendilerini Pranayama uygulamasına adamışlardır. Bu yüzden, kişi nefes kontrolünü uygulamalıdır.
40. Nefes bedende tutulduğu, akıl sakin ve sabit kaldığı, bakışlar iki kaşın ortasına yöneldirildiği sürece, niye ölüm korkusu olmalı ki?
41. Mükemmelce düzenlenmiş Pranayama dersiyle Nadi-Çakra saflaştırıldığında, nefes Susumna'nın ağzını açmak için zorlar ve kolayca içeri girer.
42. Nefes Susumna boyunca akarken, akıl sabitleşir. Aklın bu sabitleşmesine Manonmani *(ya da Unmani) durumu denir.
43. Buna ulaşmak için, prosedürü bilen bazıları Kumbhaka'nın çeşitli biçimlerini uygular. Kumbhaka'nın çeşitlerinin uygulanmasıyla, siddhi'lere ulaşılır.
44. Şimdi çeşitli Kumbhaka'lar (anlatılır): Suryabhedana, Ujjayi, Sitkari, Sitali, Bhastika, Bhramari, Murcha ve Plavini adında sekiz Kumbhaka vardır.
45. Nefes almanın (Puraka) sonunda, Jalamdhara-bandha uygulanmalıdır. Kumbhaka'nın sonunda ve nefes verişten (Recaka) önce, Uddiyana-bandha uygulanmalıdır.
46. Boğazı (Jalamdhara-bandha'da) ve anüsü (Mula-bandha'da) aynı anda kasarak, ve (Uddhiyana-Bandha'da) karnı içeri çekerek, Prana Susumna (Brahma-Nadi) boyunca akar.
47. Apana'yı (anüsü kasarak) yükseltirken, Prana boyundan aşağı indirilmelidir. Yogin, onaltı yaşında bir genç olur ve yaşlanmaktan kurtulur.
48. Sonra SURYABHEDANA (anlatılır): Rahat bir yerde Asana'da durarak, Yogin sağ Nadi'den (Pingala'dan) yavaşça dışarıdaki havayı içeri çeker.
49. (Sonra) (nefesi) saçlardan tırnak uçlarına dek (yani tüm bedeni içine alarak) sonuna dek tutarak, Kumbhaka uygular. Sonra, sol Nadi'den (Ida) yavaşça nefes vermelidir.
50. Bu mükemmel Suryabhedana (Kumbhaka), beyni saflaştırdığından, aşırı gazdan dolayı oluşan hastalıkları yok ettiğinden ve kurtlar (bakteri ve benzerleri) tarafından oluşan hastalıkları tedavi ettiğinden, tekrar tekrar uygulanmalıdır.
51. Şimdi UJJAYI (anlatılır): Ağzı kapatarak, havayı yavaşça boyundan kafaya yüksek bir ses gibi hissedilene dek, (her iki) burun deliğinden içeri al.
52. Kumbhaka'yı daha evvelki gibi uygula ve Ida'dan havayı dışarı ver. Bu, boyundaki balgamdan dolayı olan düzensizlikleri yok eder ve bedendeki (sindirim) ateşi harekete geçirir.
53. Nadi'lerdeki ve dhatu'daki hastalıklara ve bedende su toplanmasına bir son verir. Yürüyerek veya ayakta durarak, Ujjayi adı verilen (bu) Kumbhaka uygulanmalıdır.
54. Sonra Sitkari (anlatılır): Ağızdan (nefes alırken) ıslık sesi çıkar ve sadece burundan nefes ver. Bunun sürekli uygulamasını içeren Yoga ile, kişi güzelliğin ikinci tanrısı (Kamadeva) olur.
55. Yogini'ler arasında yüksek hürmet gören bir şey olur; o yaratabilir ve yok edebilir, ne acıkır ne de susar, ne uyku basar ne de tembellik çöker.
56. Bu uygulamayla, bedenin ve Yogin'in efendisinin gücü kazanılır, bu dünyasal küredeki her tür dertten şüphesiz kurtulur.
57. Sonra SITALI (anlatılır): (Dili dudaklardan hafifçe dışarı çıkararak) havayı (bir kuş gagasını andıran şekilde yukarı kıvrılmış) dille içeri al ve daha önceki gibi Kumbhaka'yı uygula. Sonra zeki olan (uygulayıcı) burundan havayı yavaşça dışarı vermelidir.
58. Sitali adı verilen bu Kumbhaka karındaki, dalaktaki tüm hastalıkları ve diğer ateş, safrayla ilgili, açlık, susuzluk ve zehirlerin (kötü etkileri) gibi hastalıkları yok eder.
59. Sonra BHASTIKA (anlatılır): İki ayak da (ters) baldırlara yerleştirildiğinde, bu, tüm hastalıklı etkileri (papa'yı) yok eden Padmasana'dır.
60-61. Boynu ve karnı bir çizgide tutup, Padmasana'yı doğru yaparak, zeki olan (uygulayıcı) ağzını kapamalı ve burundan havayı güçlü bir şekilde; kalpte, boğazda ve kafatasında sesi yankılanmış gibi hissedilene dek dışarı vermelidir. Sonra hava, çabuk bir şekilde kalpteki lotusa dokunana dek içeri alınmalıdır.
62-63. Tekrar, aynı şekilde kişi nefes vermeli, ve böylece tekrar ve tekrar nefes almalıdır. Bir nalburun körükleriyle hızla çalışması gibi, kişi aklıyla Prana'yı (sürekli olarak) bedeninde tutmalı, (Recaka ve Puraka'yla) hareket ettirmelidir. Bedende yorgunluk hissedildiğinde, sağ burun deliğinden nefes almalıdır.
64. Bedenin içi çabucak havayla dolduktan sonra, burun sıkıca baş parmak, yüzük parmağı ve küçük parmak ile kapatılmalıdır.
65. Salık verildiği gibi Kumbhaka'yı uygulayınca, nefes sol burun deliğinden verilmelidir. Bu, aşırı gaz, safra ve balgamı (-dan dolayı oluşan düzensizlikleri) yok eder ve bedendeki (sindirim) ateşini arttırır.
66. Bu, Kundalini'yi çabucak yükseltir ve saflaştırıcı, hoş ve faydalıdır. Susumna'nın ağzında var olan, ve balgam vb'den dolayı oluşan engelleri kaldırır.
67. Nefesin, Susumna'da sıkıca yer alan üç yumrunun (granti) yarıp geçmesine yol açtığından, Bhastika denen bu Kumbhaka özellikle uygulanmalıdır.
68. Sonra BHRAMARI (anlatılır): (Erkek) bir arının sesini taklit eden bir rezonansla sıkça nefes alarak, (Kumbhaka'dan sonra) dişi arının vızıldaması sesini yaparak yavaşça nefes ver. Bu uygulamayı içeren Yoga'yla, açıklanamaz bir ilahi mutluluk Yogin'lerin en iyilerinin kalbinde yükselir.
69. Sonra, MURCHA (anlatılır): Nefes alımının sonunda, çok sıkıca Jalamdhara bandaha yaparak (nefesi) yavaşça ver. Buna, aklı fiilsizlik durumuna indirdiğinden ve mutluluğu ihsan ettiğinden Murcha (Kumbhaka) denir.
70. Sonra, PLAVINI (anlatılır): Bol bol içeri çekilmiş havanın etkisinde olarak, içeriyi doldurarak, (Yogin) çok derin denizlerde bile bir lotus yaprağı gibi kolaylıkla su üstünde kalır.
71. Pranayama'nın (Recaka, Puraka ve Kumbhaka'yı içeren) üç katlı olduğu söylenir. Kumbhaka iki türlü bilinir: Sahita ve Kevala.
72. Kişi Kevala Kumbhaka'yı başaramadığı sürece, Sahita'yı uygulamalıdır.
72-73. Nefes alıp vermeden, nefes kolaylıkla tutulduğunda, bu tip Pranayama'ya Kevala Kumbhaka denir.
73-74. Bu Kevala Kumbhaka'da, hiç nefes alıp vermeden ustalaşıldığında, (Yogi'nin) onun üç dünyada başarılamayacağı hiç bir şey olmaz.
74-75. Bu Kevala Kumbhaka'da tam olarak uzman olan kişi, nefes kontrolüyle, Raja-Yoga mertebesine bile ulaşır. Buna hiç şüphe yoktur.
75. Kumbhaka'yla, Kundalini yükselir; Kundalini'nin yükselmesiyle, Susumnatüm engellerden kurtulur ve Hatha-Yoga'da mükemmelliyete ulaşılır.
76. Kişi, ne Hatha-Yoga olmadan, Raja-Yoga'da, ne de Raja-Yoga olmadan Hatha-Yoga'da mükemmelliyete ulaşamaz. Bu nedenle, her ikisi de (Raja-Yoga'da) mükemmelliyete ulaşılana dek uygulanmalıdır.
77. Kumbhaka'da nefesin tutulmasının sonunda, akıl, nesnelerden kurtulmuş hale getirilmelidir. Böylece uygulamayla, Raja-Yoga mertebesine ulaşılır.
78. Hatha-Yoga'da (mükemmelliyet) işaretleri : Bedenin inceliği, yüzün parlaklığı, içsel sesin (nada) gelişimi, çok zeki bakışlar, hastalıklardan kurtuluş, semen kontrolü, (sindirim) ateşinin hareketlenmesi ve Nadi'lerin tamamen saflaşmasıdır.
*) unmani: samadhi
avashta: aklın durumu
unmani –avashta: aklın samadhi halindeki durumu
kumbhaka: nedes tutulması
Manonmani : (unmani) yani samadhi
Brahmarandhra: Sahasrara Çakra - omuriliğin beyne olan bağlantı noktası
UYARI:
Bu 2. kitapta "altı fiil" olarak anlatılan uygulamaları (21.-37. maddeler arası) sadece bilgi olarak almanızı ve herhangi yanlış uygulamadan ötürü, bir sağlık sorunuyla karşılaşmamanız için, evde kendi başınıza uygulamamanızı rica ederim.
Bu altı fiil yine bu kitapta da (2. Kitap, madde 37) belirtildiği gibi, tüm Yoga ustaları tarafından kabul edilmemektedir. Çağımızın büyük Hatha Yoga ustalarından B.K.S. Iyengar, Light On Pranayama isimli kitabında, (Tratak hariç) bu uygulamalara (altı fiile) gerek olmadığını, bedeni saflaştırmakta kullanabileceğimiz nefes varken bu uygulamaların gereksiz olduğunu altını çizerek belirtmektedir.
