Ermeni Alfabesi
| |
İsim |
küçük harf |
büyük harf |
Latin karşılığı |
sayısal değeri |
| 1 |
Ayb |
ա |
Ա |
a |
1 |
| 2 |
Ben |
բ |
Բ |
b |
2 |
| 3 |
Gim |
գ |
Գ |
g |
3 |
| 4 |
Da |
դ |
Դ |
d |
4 |
| 5 |
Yech` |
ե |
Ե |
e |
5 |
| 6 |
Za |
զ |
Զ |
z |
6 |
| 7 |
Eh |
է |
Է |
ē |
7 |
| 8 |
Ët` |
ը |
Ը |
ə |
8 |
| 9 |
T`o |
թ |
Թ |
t῾ |
9 |
| 10 |
Zhe |
ժ |
Ժ |
ž |
10 |
| 11 |
Ini |
ի |
Ի |
i |
20 |
| 12 |
Liun |
լ |
Լ |
l |
30 |
| 13 |
Xeh |
խ |
Խ |
x |
40 |
| 14 |
C'a |
ծ |
Ծ |
c |
50 |
| 15 |
Ken |
կ |
Կ |
k |
60 |
| 16 |
Ho |
հ |
Հ |
h |
70 |
| 17 |
Dz'a |
ձ |
Ձ |
j |
80 |
| 18 |
Ghat |
ղ |
Ղ |
ł |
90 |
| 19 |
Cheh |
ճ |
Ճ |
č |
100 |
| 20 |
Men |
մ |
Մ |
m |
200 |
| 21 |
Yi |
յ |
Յ |
y |
300 |
| 22 |
Nu |
ն |
Ն |
n |
400 |
| 23 |
Sha |
շ |
Շ |
š |
500 |
| 24 |
Vo |
ո |
Ո |
o |
600 |
| 25 |
Ch`a |
չ |
Չ |
č῾ |
700 |
| 26 |
Peh |
պ |
Պ |
p |
800 |
| 27 |
Jheh |
ջ |
Ջ |
ǰ |
900 |
| 28 |
Rra |
ռ |
Ռ |
ṙ |
1000 |
| 29 |
Seh |
ս |
Ս |
s |
2000 |
| 30 |
Vew |
վ |
Վ |
v |
3000 |
| 31 |
Tiun |
տ |
Տ |
t |
4000 |
| 32 |
Reh |
ր |
Ր |
r |
5000 |
| 33 |
C`o |
ց |
Ց |
č |
6000 |
| 34 |
Hiun |
ւ |
Ւ |
w |
7000 |
| 35 |
P`iur |
փ |
Փ |
p῾ |
8000 |
| 36 |
K`eh |
ք |
Ք |
k῾ |
9000 |
| 37 |
Oh |
օ |
Օ |
ō |
10000 |
| 38 |
Feh |
ֆ |
Ֆ |
f |
20000 |
Alfabesi, M.S. 405 yılında Aziz Mesrop Maştots tarafından bulunmuştur.
19. yüzyılda Ermeni edebiyat dilinin de gelişmesiyle, Doğu Ermenicesi (Erivan) ve Batı Ermenicesi (İstanbul) lehçeleri arasındaki ayrım iyice ortaya çıkmış, o dönemler Farsça’nın bir diyalekti sanılan bu dilin özgün bir Hint-Avrupa dili olduğu da anlaşılmıştır.
Türkiye'de Ermenice
Türkiye'de Ermenice, Ermeniler bir kısmı tarafından konuşulur. Boğaziçi Üniversitesi, 2008 Şubat ayında aldığı bir kararla, Ermenice'yi seçmeli dil yapmıştır.[1]
Ermenice'den Türkçe'ye geçen sözcükler
Abur Cubur: Erm. abur yemek, özellikle sulu yemek, çorba < abril beslenmek Cubur kelimesi, anlam kuvvetlendirme amacıyla eklenmiştir.
Dudu : Erm. dudu yaşlı kadın, dadı ~ Fa. dādū → dadı
Hanut : Erm. xanuT dükkân
Haç : Fa. xaç, Erm. xaÇ 1. direk, kazık, düz ve uzun dal, 2. çarmıh
Pezevenk :Erm. pozavak fahişe çalıştıran, § poz fahişe (= Gürc pozi fahişe) + avak bey, sahip, baş.
Tekfur : Ar. tekfūr Rum veya Ermeni beyi ~ Erm. Takavor hükümdar § Tak taç (~ OFa tāg- → {taç1) + -avor -li, sahip
Bızdık: Erm. bzdig küçük, ufak, kısa < Fa. pest alçak, kısa
Örnek: Erm. Orinag [küç.] model, nümune < Orén kural, yasa, usul · Türkçede eskiden beri kullanılan bir sözcük iken, Dil Devrimi esnasında Öz Türkçe olduğu varsayımıyla türevleri yapılmıştır.
Murç: Erm. murc çekiç
Zangoç: Erm. jamgoÇ kilisede çan çalan görevli § jam=kilise < goÇel=çağırmak
Çorak: Erm. Çorag kurak < Çor/Çir kuru ~ HAvr *ksero- kuru
Arak[lamak]: < Erm. arak hızlı, çabuk
Pot: Erm. PoT kat, kırma, buruşuk
Dudu : Farsça: dudu, Türkçedeki hatun, hanım kelimeleri gibi bir ünvandır. Kelime aslen Farsça olup Türkçeye geçişi Ermeniceden değil Farsçadandır.
Pezevenk Türkçeye geçişi Farsça pejvend kelimesinden olabilir ancak ermeniceden geçtiği daha meydandadır: pozavak. Pej: Fahişe vend: satmak, satan, satıcı
Örnek: Örnek kelimesinin kökeni hakkında net bir karar verilebilmiş değildir. Ermenicedeki orinag kelimesinden mi yoksa Türkçe örenek (örgü numunesi, tez: anlam genişlemesi ile her tür numune, misal yerine geçmiştir zamanla) kelimesinden mi geldiği tartışmalıdır. Kaldı ki, Prof. Hıraçya Acaryan'ın Ermenice Etymologioue Lugatında (Erivan, taşbasması, 1926, C.6, S. 1609 - 1613) ÖRNEK kelimesi Pehlevice (Farsça) olarak gösterilmektedir. Yani Ermenice kökenli bir kelime olmadığı yazılıdır. Bu bakımdan örnek türkçe bir kelimedir.
Çorak: Çorak ve Kurak kelimeleri Türkçedir, Çor: Hastalık, illet, dert, veba anlamında olup, Çorak hasta/hastalıklı demektir, Çorak toprak ile Kurak toprak arasındaki farkı herkes bilir. Çorak toprak hastalıklıdır, ne yaparsanız yapın bitki yetişmez ancak kurak toprak sadece kurumuştur, sulanınca verim alınır.
Arak[lamak]: Türkçede araklamak olarak kullanılan sözde hızlı ve çabuk anlamındaki Ermenice arak ile ilişki yoktur. Araklamak fiilinin el çabukluğu, hızlılık gibi bir anlamı yoktur. Bu deyimin "Menfaat, sevab, karşılık" anlamlarındaki arak sözünden gelmiş olması çok daha muhtemeldir.
Temel söz dağarcığı örnekleri
Evet =Ayo
Hayır =Voç
Gel =Egur
Afedersiniz = Neroğutyun
Merhaba = Parev
Teşekkür ederim = şnorhagal em
Çok teşekkür ederim =şad şnorhagal em
Hoşgeldiniz = Pari egak
Allahaısmarladık = Mnak parov
Günaydın = Pariluys
İyi akşamlar =Kişerpari
İyi geceler = Luyspari
Seni seviyorum =Kezi gı sirem(gor)**
Ben de seni seviyorum =es al kezi gı sirem
nasılsın?=inç bes es
iyiyim sen nasılsın= ağeg em=(lav em), tun inç bes es
canım=hokis
benim adım levon=im anunıs Levon e
yaprak=derev
güvercin=kayçi
meryem ana=Merijem holtezelal
anlamıyorum=çem hasgınar(gor)**
bilmiyorum=çem kider(gor)
saat kaç?=jamı kani e
ismin ne?=anunıt inç e
anne=mayr,mama, mayrig(annecik)
baba=hayr, hayrig
abla=kuyr, kuyrig
anneanne/babaanne=yaya
burun=kit
[1]
Kaynaklar
[1] tr.wikipedia.org/wiki/Ermenice
